Hayvanlardaki ruhsal gerilim, fiziksel veya psikolojik acı ve rahatsızlık, alışılmadık bir ortama uyum sağlama, yalnızlık, sosyal izolasyon, yiyecek veya içeceğe sınırlı erişim, sınırlı hareket, sıcak veya soğuk hava koşulları, gürültü veya ışık seviyeleri, tanıdık olmayan hayvanlarla etkileşim veya tehlikeli durumları içerir.
Yeryüzünde yaşayan diğer tüm canlılar gibi hayvanların da yaşamlarını devam ettirmelerini sağlayabilmek için kendi çevrelerine uyum sağlamak, bulunduğu ortamda olabilecek değişikliklere karşı birtakım savunma mekanizmaları geliştirerek yaşamını sürdürmeyi başarmaktadır. Hayvanlarda Stres Mekanizması bir etken veya bir sebebe bağlı olarak üç farklı şekilde ortaya çıkmaktadır;
- Stres faktörünün anlaşılması
- Stres faktörüne karşı biyolojik savunma
- Strese verilen yanıt
Merkezi sinir sistemi vücudun dengesine yönelik bir tehdit algıladığında sterse verilen tepki davranışsal ve fizyolojik tepki olarak etki eder. Büyük ölçüde bireyin bu faktörü nasıl algıladığına ve bireyin davranış tepkisine bağlıdır.
Hayvanlarda Çevre ile İlgili Stres Faktörleri Nelerdir?
Doğa veya insan etkisinden kaynaklanan iklim değişmesi, mevsimlerin yarattığı etkiler ve doğal afetler, ormanların kesilerek yuvaların tahrip edilmesi, tarım ve endüstriyel faaliyetler hayvanlarda normal ve doğal işleyen dengenin bozularak davranış ve genetik bozukluğa neden olmaktadır. Başka bir nedeni sıcaklıkların bulundukları yerlerin yüksekliğine bağlı olarak değişmesi hayvanların sıcak strese girmesine neden olmaktadır.
Hayvanların Yönetim ile İlgili Stres Faktörleri Nelerdir?
Sürü yönetimi, hayvanlar için başka yönlerde potansiyel bir stres kaynağı, fizyolojik etkisi olabilecek maddeler ve davranış bozukluğuna neden olabilir. Bu durum, kapalı alanlarda yaşama sorununa neden olmaktadır. Bu durum aşağıdaki birkaç temel başlıklar altında incelenebilir.
- Kapalı alanlar genellikle hayvanlara daha kısıtlı hareket ve daha az alan sağlar.
- Sosyal olarak yalnız kalmak stresli olabilir çünkü hayvanlar sosyal canlılardır.
- İhtiyaca göre yeterince ilgi ve eğitim verilmezse hayvanlar sağlıklı bir hayat yaşayamazlar.
- Yabancı ortama getirmek onlarda strese neden olabilir.
- Sınırlı hareket alanı hayvanlar için sağlıksız bir yaşama yol açabilir.
- Hayvanlar için yetersiz beslenme, sağlıklı bir yaşam sürmemelerine neden olabilir.
- Fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kalmak hayvanlarda strese neden olabilir.
Tüm bu faktörler, halk sağlığı ve hayvan sağlığını ve gıda güvenliğini doğrudan etkiler. Strese giren hayvanlar diğer hayvanlara istinaden daha çabuk hastalanır. Hasta hayvanın sağlığına kavuşması daha fazla ilaç kullanımına neden olmaktadır.
Hayvanlarda Akut Faz Proteinleri
Hayvanlarda akut faz proteinleri, vücut tarafından belirli hastalıklara veya travmaya tepki olarak üretilen belli özellikler taşıyan proteinlerdir. Bu proteinler vücudun hassasiyetini arttırmak ve hücreleri hasarlı bölgelerden kurtarmak için önemlidir. Akut faz proteinleri arasında C-reaktif protein (CRP), serum amiloid A (SAA) ve haptoglobin daha iyi bilinmektedir.
Bu proteinler klinik olarak iltihaplanmayı veya vücuttaki hasarı ölçmek için kullanılabilir. Faz proteinleri fonksiyonlarını daha iyi anlamak klinik deneylerde ortaya çıkan ve şimdiye kadar bahsedilen proteinler dışında önceden var olan hastalık durumunun hastalıklara neden olan parazitler ya da virüslerin tespit edilmesi ve belirlenmesine yardımcı olmalıdır.